Ai cũng có “Những tấm lòng cao cả” – Edmondo De Amicis

Trong một xã hội hiện đại và tiến bộ hơn, khi mà con người bận bịu với cả tá công việc, ít có thời gian để dành thời gian cho những người thân yêu, dễ dàng trở nên nổi nóng và thờ ơ, vô cảm với mọi việc thì tại sao ta không thử sống chậm lại một chút, trao đi yêu thương nhiều hơn và chăm sóc bản thân nhiều hơn? Gửi đi yêu thương và nhận lấy yêu thương cũng chính là một cách để hoàn thiện bản thân. Bởi vậy mà tác phẩm Những tấm lòng cao cả vẫn giữ nguyên giá trị đến tận bây giờ…

Những tấm lòng cao cả của nhà văn Edmondo De Amicis có lẽ là một trong những cuốn sách kinh điển đặc biệt nhất vì được viết dưới dạng một cuốn nhật kí, khác hẳn so với những cuốn khác. Cuốn nhật kí này được viết theo góc nhìn của Enrico Bottini – một cậu bé 11 tuổi đang đi học tại một trường tiểu học. Cuốn sách lấy bối cảnh vào năm 1881-82 tại Ý (Enrico đã từng nói rằng đã bốn năm kể từ khi vua Victor Emmanuel II mất, nối tiếp là Umberto I và sự ra đi của Giuseppe Garibaldi vào năm 1882 cũng được đề cập tới.)

Với sự khuyến khích của cha mẹ và chị gái, hằng ngày Enrico ghi chép lại những việc diễn ra trong ngày tháng đi học cậu. Những suy nghĩ và cảm nghĩ của cậu về sự việc và mọi người xung quanh đều được đưa vào những trang giấy và tạo nên một cuốn nhật kí có sức hút kì lạ. Đặc biệt, thầy giáo phân công mỗi tháng cậu phải đọc một vài câu chuyện và những câu chuyện này sau đó được cậu chép vào cuốn nhật kí. Các câu chuyện mà thầy cho cậu đọc thường xoay quanh về giá trị nhân đạo khác nhau, mà nổi bật nhất là về tấm lòng nhân ái sẵn sàng giúp đỡ những người gặp nạn, có một trái tim thương yêu và trân trọng gia đình và bạn bè, đặc biệt là tinh thần yêu nước.

Enrico gọi đó là “Truyện đọc hàng tháng” và xuất hiện ở cuối mỗi tháng. Bên cạnh đó còn phải kể đến những lá thư đến từ cha mẹ cậu. Những lá thư vừa mang sự nghiêm khắc từ người làm cha mẹ, vừa chứa đựng tình yêu thương, sự quan tâm và dạy dỗ con cái của cha mẹ Enrico.

1. Gia đình có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách của trẻ

Việc dạy dỗ một đứa trẻ trước hết đến từ gia đình. Enrico thật hạnh phúc khi có cha mẹ vô cùng tâm lí và tinh tế. Ông bà Bottini viết thư cho cậu con trai mỗi tháng không phải là vì ở xa gửi về, mà đơn giản chỉ là ông bà muốn khuyên nhủ và chia sẻ với con một cách nhẹ nhàng, nhưng vẫn nghiêm nghị trước những sai lầm của con. Một bức thư có thể lưu giữ mãi mãi, nhưng còn lời nói thì dễ dàng quên ngay. Có lẽ đó chính là lí do vì sao cha mẹ Enrico chọn hình thức “nói chuyện” với con như vậy khi cần phải trao đổi những vấn đề nghiêm túc.

“Đừng bai giờ là một người lính nhát gan.”

Ông Bottini đã viết như vậy vào bức thư gửi con trai mới bắt đầu vào năm học. Ông nhấn mạnh rằng học tập là trách nhiệm của con, và con phải hạnh phúc vì điều đó. Hay trong một lá thư khác, ông đã trách mắng trước thái độ vô lễ của con với mẹ:

“Thà rằng bố phải thấy con chết đi, còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ con.”

Thấy người gặp hoàn cảnh khó khăn, bà Bottini cùng hai con sẵn sàng giúp đỡ, không ngần ngại ôm hôn đứa con người đàn bà nghèo khổ với mắt đẫm lệ. Bà nói với con rằng “đừng quen thói dửng dưng đi qua trước người nghèo khổ, phải biết giúp đỡ cụ già không nơi nương tựa, bà mẹ không có bánh ăn, đứa bé đang đói, đứa con mất mẹ”.

Không chỉ giáo dục nhân cách, cha mẹ Enrico còn truyền cho con có một tình yêu nước sâu sắc. Trong bức thư gửi con với câu hỏi tại sao con yêu đất nước, ông Bottini đã kết thúc bức thư rằng: Nếu như trong một trận chiến vì Tổ quốc mà con trốn tránh nguy hiểm, “bố của con sẽ đón con với một tiếng nấc đau đớn, và bố sẽ chết với nhát dao găm ấy đâm vào tim.” Ông mong muốn con phải hành động là một người có giáo dục, có văn hóa, bởi vì đấy chính là cách tôn trọng quê hương mình.

“Trình độ giáo dục của một dân tộc có thể đánh giá qua thái độ của con người trên đường phố. Ở đâu mà thấy cảnh thô lỗ diễn ra ngoài đường phố thì có thể chắc chắn là sẽ thấy cảnh thô lỗ diễn ra trong các gia đình vậy.”

Có thể nói, giáo dục đạo đức từ gia đình có một vai trò rất quan trọng, cha mẹ sẽ là những người chỉ dẫn để đưa con cái đến với con đường hình thành nhân cách.

• Xem thêm: 5 lưu ý bố mẹ không thể bỏ qua khi chọn mua bàn học thông minh cho con

2. “Giáo dục chính là một nghệ thuật”

Đọc Những tấm lòng cao cả, ta sẽ thấy các thầy giáo, cô giáo hiện lên rất đáng trân trọng và khâm phục.

Thầy hiệu trưởng được khắc họa hiền hậu và đáng kính vô cùng. Với những học sinh mắc lỗi thầy chỉ “nắm lấy tay học trò, dịu dàng khuyến khích, giảng giải cho họ phải cư xủ như thế nào”. Vì thế mà kết quả là học sinh sẽ “hối hận vì lỗi lầm của mình và sẽ không mắc lại nữa.” Phương pháp giáo dục ấy giản dị như thế nhưng lại có sức lan tỏa kì lạ đến mức “ra khỏi phòng của thầy, học sinh đều rơm rơm nước mắt, và hổ thẹn hơn là bị phạt.”

Thầy Crosetti, một giáo viên cao tuổi nhưng vẫn chưa bao giờ muốn dừng công việc truyền tải kiến thức cho các em. Người thầy giáo già tỏ ra hết sức vui mừng và hạnh phúc khi những đứa học trò nhỏ của mình ngày nào nay đã trưởng thành và trở về gặp mặt mình. Nhưng chỉ vì trót đánh rơi giọt mực xuống vở học sinh, thầy đành xin về.

Thầy Perboni cũng thật đáng kính trọng. Dù thầy được Enrico miêu tả là “không bao giờ cười” nhưng thầy lại cực kì kiên nhẫn, chia sẻ và yêu thương học trò của mình. Khi thấy một em học sinh mặt đỏ ửng và đầy nốt sưng đỏ, thầy đã lo lắng và sờ trán cậu bé. Khi buộc phải phạt học sinh ngỗ ngược thì trong thầy sẽ rất đau lòng: “Thấy chẳng còn ý nghĩ nào, tình cảm nào ngoài các con ra. Các con phải là đàn con của thầy. Thầy sẽ rất thương các con, và các con cũng phải thương thầy. Thầy không muốn phải phạt một ai. Các con phải tỏ ra cho thầy các con là những đứa trẻ chân thành, dũng cảm. Trường học của chúng ta sẽ là một gia đình, và các con sẽ là niềm an ủi và niềm tự hào của thấy.”

“Ra khỏi đây các cháu không được quên gửi một cái chào và một lời cảm ơn đến những người đã vì các cháu mà không quản bao mệt nhọc, những người đã hiến tất cả sức mạnh của trí thông minh và lòng dũng cảm cho các cháu, những người sống chết vì các cháu, và họ đây này!”. Đó chính là những người thầy giáo, cô giáo đã hết lòng dạy dỗ học sinh trở thành những người sống có trách nhiệm, có yêu thương.

• Xem thêm: Những cuốn sách hay nhất mọi thời đại – Nên đọc một lần trong đời!

3. Một tình bạn đẹp là cùng nhau hoàn thiện và phát triển

“Trường học là nhà, thầy cô và bạn bè là người thân.”

Quả thật như vậy, nhà văn Amicis đã đề cao tầm quan trọng của sự nghiệp “trồng người” như vậy đấy! Bên cạnh những thầy giáo, cô giáo, những người bạn xuất hiện trong cuốn nhật kí của Enrico đều cực kì đáng mến.

Trong trường học của Enrico, học trò được dạy rằng phải biết yêu thương và hỗ trợ lẫn nhau. Mọi tính nết xấu đều phải được loại bỏ trong tính cách của các em. Giống như Garrone, một cậu bạn luôn sẵn sàng bảo vệ và giúp đỡ những bạn nhỏ bé hơn. Trái ngược với Garrone, Votini luôn chỉ nghĩ đến bản thân và hay đố kị, ghen ghét các bạn khác. Bởi vậy mà thầy giáo cũng từng nói với cậu: “Đừng để cho con rắn ghen tị luồn vào tim. Đó là con rắn độc, nó gặm mòn khối óc và làm đồi bại trái tim”.

Bên cạnh đó vẫn còn nhiều người bạn đáng mến khác xuất hiện trong Những tấm lòng cao cả như Precossi, mặc dù không nhận được đầy đủ tình cảm từ người cha cũng như thường xuyên bị đánh đập, nhưng cậu luôn cố gắng vượt qua và chăm chỉ học tập nhiều hơn. Hình ảnh của Precossi dường như vẫn còn tồn tại đâu đó trong xã hội hiện đại ngày nay. Điều đó thật đáng buồn làm sao! Như nhà văn Edmondo De Amicis đã nhận xét:

“Nếu sự học của anh được đầy đủ, được săn sóc như ở các gia đình khác thì anh đã ngồi đầu lớp tự bao giờ. Đáng tiếc cho anh!”

Nhà văn thật khéo léo khi gây dựng nhiều nhân vật có tính cách và địa vị xã hội khác nhau, không hẳn là để thấy sự kì thị và phân biệt của con người thời bấy giờ, mà là để làm sáng lên tâm hồn cao thượng trong con người họ. Mặc dù các nhân vật trong truyện hầu hết là các em học sinh, nhưng mỗi nhân vật ấy lại để lại cho ta một ấn tượng riêng. Giống như tên cuốn sách, các nhân vật ai cũng có “những tấm lòng cao cả”.

• Xem thêm: BTS comic – Không chỉ dừng lại ở sức mạnh của ARMY

4. Nhân vật 

• Enrico Bottini: Là người dẫn dắt câu chuyện và là nhân vật chính trong truyện. Một cậu bé ham học hỏi và thích gặp gỡ các bạn trong lớp.
• Ông Alberto Bottini: Bố của Enrico. Ông là một kĩ sư và khá nghiêm khắc nhưng sống tình cảm.
• Bà Bottini: Mẹ của Enrico. Một bà mẹ nội trợ đảm đang và tốt bụng, yêu thương mọi người đặc biệt là những người có hoàn cảnh kém may mắn hơn mình.
• Silvia Bottini: Chị gái của Enrico. Cô cũng chăm sóc cậu và dạy cậu học bài. Có lần cô sẵn sàng bỏ cuộc đi chơi để ở nhà chăm sóc em bị ốm.
• Ernesto Derossi: Cậu bạn giỏi nhất lớp, cậu luôn đứng nhất lớp hàng tháng. Derossi thực sự có năng khiếu. Cậu bạn này mặc dù giỏi giang như thế nhưng luôn khiêm tốn, không hề kiêu căng.
• Garrone: Một cậu bé thân thiện. Cậu hay bảo vệ những người bạn yếu hơn là Nelli và Crossi vì cậu là người lớn nhất lớp.
• Pietro Precossi: Con trai của thợ khóa thường xuyên bị cha đánh đập cậu. Cậu thành trở nên nhút nhát, lúc nào cũng sợ sệt. Với sự nỗ lực và tinh thần ham học của mình, cậu đã từng đứng nhì lớp.
• Carlo Nobis: Kiêu căng vì cha mẹ giàu có. Tuy nhiên, cha cậu đã từng bắt con trai mình xin lỗi Robetti khi Carlo đã lăng mạ Robetti và người cha đại úy pháo binh của mình.
• Stardi: trầm tính, ít nói. Cậu thích đọc sách mặc dù cậu không có nhiều.
• Robetti: Con trai của đại úy pháo binh. Cậu đã từng dũng cảm cứu một em nhỏ nên để mình bị thương.
• Votini: Luôn mong muốn được đứng nhất lớp, có một chút ghen tỵ với Derossi.
• Crossi: con trai bà bán hoa quả, thường xuyên là nạn nhân bị bắt nạt.
• Nelli: lưng gù, người yếu đuối mảnh dẻ. Và cũng vì thế mà thường xuyên bị bắt nạt. Garrone đã bảo vệ cậu ấy.
• Coraci: Một cậu bé đến từ Calabria, ở miền Nam nước Ý. Cậu vừa cưa củi vừa làm bài, đồng thời chăm sóc cho người mẹ của mình.
• Garoffi: khéo léo và tinh ranh. Cậu bán hoặc đổi đồ chơi và thẻ bài mỗi khi có thể.
• Franti: Một học sinh hư, thường xuyên làm phiền mọi người, ghét việc học và các bạn trong lớp lẫn giáo viên, cậu thậm chí còn cười trong hoàn cảnh buồn. Cậu đã bị đuổi học trước khi chuyển vào đây và sau đó cũng lập tức bị đuổi vì gây ra một vụ nổ(??) lớn.
• Thầy Perboni: một thầy giáo tốt bụng và dễ mến, rất ít khi nổi nóng, nhưng cũng rất nghiêm khắc khi trò làm sai.
• Cô Delcati: Giáo viên cũ của Enrico, giờ cô dạy em trai của cậu.

>>> Xem thêm: Ứng dụng học tiếng anh Monkey junior có tốt không?

5. Đôi điều về tác phẩm Những tấm lòng cao cả

Cuốn tiểu thuyết được dịch ra tiếng Trung vào đầu những năm của thế kỉ 20 và nhanh chóng trở nên phổ biến tại Đông Á.

Những tấm lòng cao cả còn được đón nhận rộng rãi vào giữa thế kỉ 20 tại Israel, mặc dù hiện tại cuốn sách bị coi là lạc hậu và không còn được thế hệ trẻ Isarel biết đến nữa.

Năm 1887, như một phần tiếp theo của tác phẩm, Paolo Mantegazza – một người bạn của Amicis đã viết cuốn Testa. Cuốn sách này tường thuật lại cuộc sống của Enrico trong tuổi vị thành niên.

Năm 1962, Umberto Eco xuất bản cuốn Elogio di Franti (tạm dịch: Lời khen ngợi cho Franti) kể về Franti, cậu bé “hư hỏng” trong cuốn tiểu thuyết ngày nào giờ đã chống lại chủ nghĩa quân phiệt và ủng hộ hệ tư tưởng chủ nghĩa xã hội.

Năm 1948, tác phẩm này đã được chuyển thể thành phim bởi Vittorio De Sica và Duilio Coletti. Những tấm lòng cao cả cũng được bạn đọc Tây Ban Nha biết đến với tựa đề Corazón: Diario de un niño. Cuốn sách đã được các bạn nhỏ cực kì yêu thích tại các nước Latin như Mexico vào những năm 1960 – 1970.

Bên cạnh đó, loạt sê-ri anime 3000 Leagues in Search of Mother (tạm dịch: 3000 dặm tìm kiếm mẹ) cũng được dựa trên một phần của cuốn sách này.

Tại Việt Nam, một số đoạn trích trong truyện như Một vụ đắm tàu, Mẹ tôi, Ai có lỗi, Buổi học thể dục,… đã được đưa vào chương trình học môn Tiếng Việt cho học sinh tiểu học và môn Ngữ Văn cho học sinh THCS hiện nay.

Nếu bạn đã đọc rồi hãy để lại cảm nghĩ về cuốn sách những tấm lòng cao cả tại comment dưới đây nhé. Cám ơn các bạn đã theo dõi bài viết và ủng hộ blog con học giỏi trong thời gian qua: 3

XEM GIÁ BÁN TẠI FAHASA

ĐỖ NGỌC DIỆU ANH